دانش در اسلام جایگاهی بلند دارد. از همین رو مسجد از دیرباز تاکنون در کنار کارکرد عبادت پروردگار، مکان گردهم آیی مسلمانان و کسب علم بوده است. اگر هسته مرکزی دانش اسلامی را در مساجد بدانیم، می توان مدارس علمی و دینی را در رابطه مستقیم با مساجد ـ چون شعبه هایی از آن هسته مرکزی ـ به شمار آورد. هم بدین دلیل است که معماری مدارس علمی در به معماری مساجد اسلامی شباهت دارد و در طول گذشت ایام، مساجد و مدارس با کاربری یکسان و موثر سهمی به سزا در نشر و ترویج مبانی معرفتی قرآن و اسلام داشته اند. این مقاله در نظر دارد تا با بررسی مدارس دوره اسلامی و ویژگی های آن به آزمون کیفیت انعطاف پذیری در این مدارس بپردازد. روش تحقیق از حیث هدف، کاربردی و از بعد روش، توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر تحلیل محتوا است. هدف از این پژوهش کاربست کیفیت انعطاف پذیری در مدارس دوره اسلامی و مقایسه تطبیقی آن است؛ به عبارت دیگر، این مقاله در نظر دارد تا کیفیت انعطاف پذیری و مولفه های آن را از بعد شکلی و عملکردی در مدارس دوره اسلامی مقایسه نماید. نمونه موردی مطالعه مدارس دوره اسلامی در شهر قزوین است.نتایج نشان می دهد که در مدارس دوره صفویه تنوع پذیری شکلی و تطبیق پذیری عملکردی و در مدارس دوره قاجار بیش تر تنوع پذیری فرمی و شکلی مورد نظر بوده است. این نکته در پلان بنا و عملکرد داخلی بنا مشهود است.